Ένα τοπόσημο είναι ακριβώς αυτό που λέει το όνομά του: ένα σημείο αναφοράς στον τόπο.
Ένα οικοδόμημα που έχει συνδεθεί στενά
με τη συλλογική μνήμη. Άλλοτε είναι χώροι που έχουν αποκτήσει συμβολική
σημασία για την τοπική κοινωνία και αργά ή γρήγορα γίνονται μέρος της
ταυτότητας του χώρου.
Τα οικοδομήματα αυτά δεν είναι
απαραιτήτως μνημεία, με την έννοια ότι φτιάχτηκαν για να εξυπηρετήσουν
ευρύτερες ανάγκες - ως δημόσια κτήρια, ναοί, κατοικίες, εργοστάσια κ.λπ.
Με το πέρασμα των χρόνων συνδέθηκαν με καθημερινές εμπειρίες ανθρώπων,
έγιναν σημεία συλλογικής αναφοράς. Με αυτόν τον τρόπο, πέρα από το να
μας προσανατολίζουν στον χώρο, διευκολύνουν την επικοινωνία και την
ιστορική συνέχεια μεταξύ των γενεών. Τέτοιοι χώροι είναι η Ακρόπολη για
την πόλη της Αθήνας, ο Λευκός Πύργος και η Καμάρα για τη Θεσσαλονίκη ή
και πιο πρόσφατες κατασκευές, μνημεία σύγχρονης βιομηχανικής ιστορίας ως
επί το πλείστον, όπως το Φωταέριο στο Γκάζι ή το Καμίνι στην
Πετρούπολη. Ένας τέτοιος χώρος διασώζεται σήμερα στο Ίλιον και έχει
δώσει το όνομά του σε ολόκληρη συνοικία. Πρόκειται για τον Σταθμό
Μεσαίων Κυμάτων της Ραδιοφωνίας. Ο χώρος που στεγάζονταν για χρόνια οι
εγκαταστάσεις της Ελληνικής Ραδιοφωνίας και όπου σήμερα φυλάσσεται ο
πρώτος πομπός του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας (ΕΙΡ). Ο πομπός και τα
κτήρια φτιάχτηκαν το 1937, εξέπεμψε για πρώτη φορά σήμα έναν χρόνο
αργότερα και το 2002 σταμάτησε οριστικά να εκπέμπει.
Ο ιστορικός αυτός
πομπός γλίτωσε στο παρά πέντε από ολοκληρωτική καταστροφή, όταν οι
κατοχικές δυνάμεις κατά την αποχώρησή τους από την Ελλάδα προσπάθησαν να
τον καταστρέψουν βάζοντάς του εκρηκτικά. Το παραπάνω γεγονός, αλλά και
οι μαρτυρίες κατοίκων για τανκς που κινούνταν στην περιοχή των Λιοσίων
με σκοπό να καταλάβουν τον Σταθμό μετά την επιβολή της δικτατορίας,
δείχνουν με τον καλύτερο τρόπο, πόσο βαθιά ριζωμένος είναι ο
συγκεκριμένος χώρος στη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Σημειώνεται ότι από
το 1999 το υπουργείο Πολιτισμού έχει ανακηρύξει την έκταση των 31
στρεμμάτων της ΕΡΤ αλλά και τρία κτήρια που βρίσκονται στο εσωτερικό του
χώρου ως ιστορικά διατηρητέα.
Πάγιο αίτημα
των κατοίκων της περιοχής είναι η δημιουργία ενός Μουσείου - Πάρκου
Ελληνικής Ραδιοφωνίας με στόχο την ανάδειξη και την προστασία του χώρου,
των κτηρίων και του τεχνικού εξοπλισμού. Να δημιουργηθεί ένας χώρος που
θα στεγάσει την ιστορία της ελληνικής ραδιοφωνίας. Στο αίτημα αυτό όλοι
οι εμπλεκόμενοι φορείς (Δήμος, Περιφέρεια, ΕΡΤ), μέσω των εκπροσώπων
τους, έχουν κατά καιρούς τοποθετηθεί θετικά. Ο χώρος θα μπορούσε να
φιλοξενήσει μουσειακές εκθέσεις σε σχέση με το ραδιόφωνο, πολιτιστικές
κι άλλες κοινωφελείς χρήσεις, ενώ στους εξωτερικούς χώρους θα μπορούσαν
να δημιουργηθούν μουσειακές διαδρομές, αξιοποιώντας υπάρχουσες υποδομές
που αυτή τη στιγμή ρημάζουν ασυντήρητες στον χώρο της Ραδιοφωνίας. Με
την ανάδειξη του χώρου, η ιστορία του ελληνικού ραδιοφώνου θα μπορέσει
να βρει στέγη και ένα σημείο αναφοράς, ενώ, παράλληλα με την αξιοποίησή
του, ο περιβάλλων ελεύθερος χώρος θα αποτελέσει σημαντικό πνεύμονα
πρασίνου για τους κατοίκους της περιοχής και τους επισκέπτες της.
Η αξιοποίηση του
συγκεκριμένου χώρου σε συνδυασμό με την ελπιδοφόρα προσπάθεια, που
εξελίσσεται αυτό το διάστημα, για τη διάσωση και την αναβάθμιση του
Μητροπολιτικού Πάρκου «Αντώνης Τρίτσης», καθώς και με άλλα έργα που ήδη
πραγματοποιούνται στην ευρύτερη περιοχή, όπως οι εργασίες πράσινου στο
σκεπασμένο πλέον ρέμα της Εσχατιάς, μπορούν να αποτελέσουν σημαντικά
στοιχεία αναβάθμισης για την ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Αθήνας, που
την έχει ανάγκη.
* Ο Κώστας Κάβουρας είναι οικονομολόγος, δημοτικός σύμβουλος Ιλίου και επικεφαλής της δημοτικής κίνησης «Αλληλέγγυα Πόλη»